NASZE PODRÓŻE

Zapiski pasjonatów zwiedzania

TRASA WYCIECZKI

Izrael i Palestyna - trasa wycieczki


TO WARTO ZOBACZYĆ

O czasach wypraw krzyżowych i zdobyciu Jerozlolimy przez Saladyna opowiada rewelacyjny dramat historyczny z 2005 w reżyserii Ridley`a Scotta. W roli głównej wystąpił Orlando Bloom, a towarzyszyły mu takie gwiazdy jak Liam Neeson, Eva Green czy Jeremy Irons. Fabuła jest typowo "hollywoodzka" i trochę mija się z faktami historycznym, ale przecież w takich produkcjach nie o to chodzi. Film świetnie się ogląda, a sceny pojedynków rycerskich czy oblężenia Jerozolimy wprost zapierają dech w piersiach. Dbałość o szczegóły oraz bardzo realistyczna scenografia sprawiają, że film na długo pozostanie w pamięci każdego miłośnika historii.

okładka płyty z filmu Królestwo Niebieskie


O TYM WARTO WIEDZIEĆ

W połowie 1942 roku generał Anders uzyskał zgodę Stalina na ewakuację swej armii do Iranu, a stamtąd przez Irak do brytyjskiej Palestyny. Łącznie Związek Sowiecki opuściło ok. 80 tysięcy wojskowych i ponad 43 tysiące towarzyszących im cywili. We wrześniu 1942 roku polski rząd w Londynie postanowił połączyć przebywającą już od dawna w Palestynie Brygadę Strzelców Karpackich z nowo przybyłymi siłami, tworząc w ten sposób Armię Polską na Wschodzie, zwaną potocznie Armią Andersa. Dla przybyłej wraz z armią młodzieży utworzono szkoły junaków, głównie w Nazarecie i Rechowot. Powstała także Ochotnicza Służba Kobiet. W sierpniu 1943 roku z oddziałów bojowych Armii Andersa sformowano w okolicach Tel Awiwu i Gazy liczący 53 tysiące żołnierzy II Korpus Polski, który w grudniu 1943 roku został przerzucony do Włoch, gdzie wsławił się zwycięskimi walkami z Niemcami pod Monte Cassino, Ankoną i Bolonią.

tablica pamiątkowa na ścianie kościoła św. Józefa w Nazarecie


INTERESUJĄCE FAKTY

Państwo Palestyńskie to kraj znajdujący się na terenie historycznej Palestyny, obejmujący obszar Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu. Jako niepodległy organizm polityczny, nie jest formalnie uznawany przez Izrael, ale został uznany za państwo przez ONZ. Szereg krajów, w tym Polska utrzymuje kontakty dyplomatyczne z Autonomią Palestyńską, czyli władzami Palestyny. Początki dążeń arabskiej ludności Palestyny do utworzenia własnego państwa wiążą się z powstaniem Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Został on utworzony z inicjatywy Liga Narodów w 1922 r. z części terytoriów byłego Imperium Osmańskiego na Bliskim Wschodzie. Po latach konfliktów Izrael i Autonomia Palestyńska zobowiązały się do nawiązania rokowań, które miały doprowadzić do porozumienia w sprawie utworzenia państwa palestyńskiego. Obecnie obie strony oskarżają się o niedotrzymywanie zobowiązań.

Międzywojenny plakat reklamujący atrakcje turystyczne Palestyny


CIEKAWE HISTORIE

Irgun to żydowska, zbrojna organizacja podziemna działająca w latach 1931-1948 w Brytyjskim Mandacie Palestyny. Zajmowała się nielegalną imigracją Żydów oraz działaniami terrorystycznymi, których celem było powstanie żydowskiego państwa na całym obszarze Brytyjskiego Mandatu Palestyny. Na wiosnę 1939 roku, członkowie Irgunu byli szkoleni w okolicach Andrychowa przez instruktorów Wojska Polskiego z wywiadu wojskowego tzw. Dwójki. Kurs ten był efektem umowy z 1936 r. między przywódcami ruchu, a władzami polskimi. W 1943 roku na czele Irgunu stanął Menachem Begin, urodzony na terenach Polski jako Mieczysław Biegun. Odrodził on upadającą organizację oraz przygotował powstanie przeciwko brytyjczykom. Po utworzeniu państwa Izrael był premierem, a za doprowadzenie do izraelsko-egipskiego traktatu pokojowego w 1979 roku otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.

Menachem Begin polityk, premier i laureat Pokojowej Nagrody Nobla


Izrael, Palestyna

Czerwiec 2015

Panorama Jerozolimy

Kiedy podczas wyprawy do Peru spotkałem sympatyczną parę z Izraela, nie przypuszczałem, że wkrótce odwiedzę ich rodzinny kraj. Młodzi ludzie zachęcali mnie do wizyty tłumacząc, że wbrew powszechnym opininiom pobyt w Izraelu jest bezpieczny, a mieszkańcy otwarci i przyjaźni. Skorzystałem z zaproszenia i nie żałuję, bo w aktualnej sytuacji, wyjazd byłby sporym ryzykiem.

Mając do dyspozycji jedynie tydzień, skoncentrowałem się na najbardziej atrakcyjnych miejscach. Ogromna liczba, tych związanych z historią Izraela oraz Starym i Nowym Testamentem wprost przytłacza. Tam runęły mury Jerycha, tutaj Jezus zapłakał nad Jerozolimą, tu chodził po wodzie, a stamtąd wstąpił do Nieba. Nie bez kozery ten region nazywamy Ziemią Świętą, jednak na codzień wyczuwa się atmosferę zagrożenia i niepewności. Ulicami chodzą uzbrojone patrole żołnierzy, a rewizje przy wchodzeniu do dużych sklepów czy na dworce kolejowe i autobusowe należą do smutnej rzeczywistości. Nie zdawałem sobie sprawy, że w Izraelu przyda mi się znajomość rosyjskiego. W trakcie podróży dwukrotnie, bardzo pomogli mi rosyjscy emigranci, dla których nie liczyło się kim jestem, tylko to że mówię w ich języku.


IZRAEL

Jerozolima żydowska


w drodze Mur Zachodni w calej okazałości Ściana Płaczu rozmowa modlitwa karteczki z modlitwami pomiędzy kamieniami modlitwa Księgi Starego Testamentu modlący się Żydzi pamiątkowa fotka modlący się Żydzi przerwa na dymek Ortodoksyjni Żydzi turyści Łuk Robinsona i Ulica Herodiańska Brama Gnojna i mury z czasów Sulejmana Wspaniałego mural malowniczy zaułek uczniaki powrót do domu minaret Sidna Omar i synagoga Hurwa Cardo - główna ulica z czasów bizantyjskich fragment Cardo odpoczynek nuda jarmułki do wyboru do koloru przejażdzka rozmowa czas na małą czarną Koszerne przysmaki

Dzielnica żydowska jest czysta, schludna i...nudna. Największe wrażenie zrobił na mnie Plac przy Murze Zachodnim, pełniący rolę synagogi na wolnym powietrzu. Ściana Płaczu to jedyna pozostałość po drugiej Świątynii Jerozolimskiej, odbudowanej przez Heroda Wielkiego. W tym najświętszym dla Żydów miejscu trwają nieustanne modły, a po placu krążą turyści polujący na ciekawe ujęcie, ortodoksyjnych Żydów pogrążonych w modlitwie.


Jerozolima muzułmańska


przed Bramą Damasceńską przekupki co ja miałem kupić uliczne stragany nieudane zakupy patrol izraelski przy Via Dolorosa Łuk Ecce Homo klasztor Biczowania kościół Skazania stacja I wewnątrz madrasy Umarijja malowniczy zaułek Brama św. Szczepana heraldyczne lwy na bramie Via Dolorosa stary szyld nad sklepikiem z pamiątkami ulica El Wad prywatna inicjatywa stacja III - upadek Jezusa pod krzyżem kościół ormiański pw. Matki Boskiej Bolesnej przy stacji IV Stacja V - Szymon z Cyreny pomaga nieść krzyż patrol izraelski zatłoczona uliczka pogawędka coś na ząb studnia Sabil Bab al-Nazir na zakupy podcienie przy El Wad mirra uliczka El Takiya uliczne stragany Stacja VII - drugi upadek pod krzyżem źródełko powrót z zakupów zagubiona uliczka madrasa przy Bab El Hadid bazar Handlarzy Bawełną drzemka lapidarium Meczet Al Aksa odpoczynek krużganki modlący się muzułmanie ściana boczna Al Aksa rozeta poranna lektura fontanna Al Kas z XIV w rozmowa schody prowadzące na platformę Kopuły na Skale Kopuła w świetle arkady kazalnica Kopuła na Skale w całej okazałości Kopuła na Skale i Kopuła Łańcucha arkady wejście południowe dekoracja ceramiczna okno witrażowe Kopuła Łańcucha Płytki ceramiczne z XIII w. Kopuła Łańcucha kanatir minaret Asbat Kopuła Skały od strony północnej fryz z napisami koranicznymi Kopuła Proroka odpoczynek budowle Haram asz-Szarif fontanna Sabil Kait Beja zdobiona kopuła fontanny powrót madrasa Aszrafijja kamienne okno madrasy krużganki przy zachodnim murze Placu Świątyni Dwudzielne okno arkadowe - biforium w drodze do meczetu impresja mamelucki portal nad Bramą Handlarzy Bawełną powrót madrasa Isardijja strażnik przy bramie Bab al Nazir

Dzielnica Muzułmańska to najbardziej egzotyczna część Jerozolimy. Mieszkałem w pobliżu Bramy Damasceńskiej, więc codziennie zaczynałem spacery po Starym Mieście właśnie w tej dzielnicy. Od rana do wieczora tłum mieszkańców i turystów płynie wąskimi uliczkami, pełnymi małych sklepików i obnośnych handlarzy. To tutaj znajduje się słynna ulica Via Dolorosa i Wzgórze Świątynne z olśniewającym meczetem Kopuła na Skale.


Jerozolima chrześcijańska


Brama Jaffy kościół św. Jana Chrzciciela ulica Dawida muristan luterański kościół Zbawiciela przysmaki souk el-Dabbagha bazylika Grobu Świętego dzwonnica kościoła Zbawiciela pielgrzymi przy Kamieniu Namaszczenia ściana katolikonu rotunda Grób Chrystusa miniaturowy ołtarz w Kaplicy Anioła ołtarz we wnętrzu sanktuarium modlitwa ołtarze na Golgocie - katolicki i prawosławny Stabat Mater sakrament pokajania Stabat Mater fragment skały czczonej jako miejsce ukrzyżowania uliczny futbol odpoczynek Stacja VIII - krzyż łaciński na ścianie klasztoru greckiego koptyjski kościół św. Heleny budynki przy klasztorze etiopskim drzwi ulica Omar ben el-Hatab przy Bramie Jaffy widok z Cytadeli na Wzgórze Świątynne i Górę Oliwną cytadela w całej okazałości wieża Dawida z XVII w. Flagi izraelskie na Wieży Fazaela kopia posągu Dawida dłuta Verrocchia kopia fryzu z Łuku Tytusa - złupienie Jerozolimy dziedziniec Cytadeli szklane rośliny spacer po dachach Jerozolimy mury Starego Miasta Brama Syjonu kościół Zaśnięcia NMP Wieczernik

Dzielnica chrześcijańska i ormiańska skupiły się wokół bazyliki Grobu Pańskiego. Niezapomnianym przeżyciem było zwiedzenie świątynii, wybudowanej w miejscu ukrzyżowania i złożenia do grobu Jezusa. Natomiast wielką frajdę sprawiło mi myszkowanie we wnętrzu bazyliki oraz w sąsiednich zaułkach, gdzie odkryłem mnóstwo niezwykłych artefaktów, podziemnych kaplic, kościołów oraz oryginalny klasztor etiopski.


Jerozolima - Góra Oliwna


panorama Jerozolimy z Góry Oliwnej meczet Kopuła na Skale droga na Górę Oliwną pamiątkowa fotka scena biblijna groby żydowskie w Dolinie Jozafata pamięć hebrajskie inskrypcje w drodze na modlitwę w drodze na modlitwę starozakonny Żydzi modlący się na Górze Oliwnej modlitwa modlitwa kościół Ojcze Nasz krużganki płytki ceramiczne z modlitwą Ojcze Nasz w różnych językach modlitwa Ojcze Nasz po polsku meczet Wniebowstąpienia Kapitel z XII w. ślad prawej stopy Jezusa żebrak Panorama Jerozolimy pozłacane kopuły cerkwi św. Marii Magdaleny kaplica Dominus Flevit w kształcie łzy widok Starego Miasta z zachodniego okna kaplicy wejście do Ogrodu Getsemani drzewa oliwne w ogrodzie Kościół Wszystkich Narodów pozłacana mozaika na frontonie wnętrze kościoła wejście do Groty Getsemani msza dla polskich pielgrzymów wejście z XII w. do Grobu Marii Panny schody z okresu krzyżowców do podziemnej krypty ołtarz na Grobem Marii Panny

Góra Oliwna usytuowana na wschód od Starego Miasta jest kojarzona z miejscem modlitwy Jezusa, pojmaniem w ogrodzie Getsemani oraz wniebowstąpieniem. Miejsce uważane za święte, zawsze pełne jest chrześcijańskich pielgrzymów i Żydów odwiedzających groby w Dolinie Jozefata. Oprócz niezwykłej magii tego miejsca, najbardziej zachwycił mnie zapierający dech w piersiach widok na Jerozolimę i ogromną bryłę Kopuły na Skale.


Nazaret


bazylika Zwiastowania brama wejściowa monumentalna fasada drzwi nowoczesne wnętrze wejście do krypty grota Zwiastowania ściana z wizerunkami Matki Boskiej Polska Matka Boska powróć nas na Ojczyzny łono 1942-1947 Chińska Matka Boska widok kopuły od strony wschodniej figura św. Józefa nawa główna kościoła św. Józefa modlitwa witamy w Ziemi Świętej minaret Białego Meczetu triforium souk ozdobna brama przejście bramne uliczka na Starym Mieście stylowe kamienice przy Placu Biskupim odpoczynek zaułek kościół Synagogi z XII w. uliczka na Starym Mieście ręka Fatimy nagrobki muzułmańskie panorama miasta z cmentarza muzułmańskiego

Nazaret słynący jako miejsce zwiastowania i dzieciństwa Jezusa to dzisiaj miasto pielgrzymkowe. Głównym miejscem odwiedzin jest bazylika Zwiastowania, zbudowana w ubiegłym wieku na ruinach kościoła bizantyjskiego. Śmiała w formach i nowoczesna świątynia kryje grotę Zwiastowania. Zupełnie inny wymiar miało myszkowanie po zaułkach Starego Miasta, które mimo napływu turystów zachowało jeszcze dawną atmosferę.


Jezioro Galilejskie


ulica w nowoczesnej części miasta mural przedstawiający starożytną Tyberiadę Ruiny baszty Wielki Meczet rzeźba w ogrodzie Ha Zikaron w stylu Gaudiego kompozycja w ogrodzie Ha Zikaron w stylu Gaudiego okna kościół św. Piotra w kształcie łodzi wnętrze kościoła relief z czasów krzyżowców figura św. Piotra dziedziniec wybudowany przez polskich żolnierzy w czasie II wojny światowej fragment ołtarza na dziedzińcu kościoła promenada kąpielisko kąpielisko Jezioro Galilejskie Jezioro Galilejskie Czapla modronosa przystań mury miejskie chwila relaksu tradycyjny strój meczet minaret budynki z okresu krucjat pielgrzymi monastyr wnętrze cerkwi Ikonostas cmentarz żydowski kartka z modlitwą grób fragment nagrobka

Wycieczka nad Jezioro Galilejskie kompletnie mi się nie udała. Krótki czas pobytu oraz smutna rzeczywistość osoby skazanej na korzystanie z publicznego transportu sprawiły, że nie odwiedziłem, tak jak planowałem Tabhy i Kafarnaum. Również nie wypalił rejs statkiem, ale na otarcie łez skorzystałem z relaksującej kąpieli w wodach jeziora. Sama Tyberiada okazała się ciekawym miastem z miłą atmosferą i interesujacymi zabytkami.


Akka


zatoka Akki kąpiel nabrzeże brama Babal-Ard sabil rampa przy murach krzyżowców uliczka na starówce arab sabil ozdobny dach fontanny krużganki zegar słoneczny midha - fontanna ablucyjna ozdobne sklepienie meczet Al-Dżazzara sala modlitewna wnętrze meczetu pokryte inskrypcjami z Koranu przepiękny ornament na sklepieniu uliczka El-Jazzar zapraszamy na poczęstunek zagubiona uliczka pamiątki dla turystów malowniczy zaułek miasto krzyżowców lapidarium dziedziniec miasta krzyżowców średniowieczne latryny gotycki refektarz orientalne meble podziemny tunel łączący twierdzę z portem na zakupy suk przyprawy kawa słodkości uliczka na starówce swojskie klimaty domy kupieckie chwila wytchnienia zabawa nadbrzeżna promenada stare i nowe mury obronne wieże kościoła św. Jana relief na ścianie kościoła wędkarz tawerna zatopiony bastion krzyżowców pamiątkowa fotka port meczet Sinana Paszy przy Placu Weneckim kościół św. Grzegorza relief nad wejściem do świątyni zabawa popołudniowe rozrywki minaret

Starówka Akki została w całości wpisana na listę światowego dzidzictwa Unesco. Nie ma w tym nic dziwnego, gdyż podobnie jak Jerozolima, miasto potrafi oczarować każdego turystę. Spacer po wąskich uliczkach Starego Miasta oraz pozostałościach murów obronnych z czasów wypraw krzyżowych to czysta przyjemność. Równie miłym wspomnieniem jest aromatyczna mocca, którą degustowałem w nadbrzeżnej tawernie.


Hajfa i Megiddo


świątynia bahaistów wejście do ogrodów świątynia bahaistów nocą ruiny Megiddo Dzwonki Irlandzkie osty schody do bramy izraelskiej miejskiej podwójna brama z okresu kananejskiego ruiny pałacu północne stajnie Scolymus maculatus chwast z rodziny astrowatych strefa świątynna ołtarz ofiarny kamienne żarna turyści silos na ziarno pozostałości zabudowań dolina Jezreel

W Hajfie gościłem bardzo krótko, gdyż właściwym celem mojej wyprawy było wpisane na listę światowego dziedzictwa Unesco - Megiddo. W tym starożytnym mieście miało miejsce już tyle bitew, że jak przewiduje św. Jan w Apokalipsie, to właśnie tutaj rozegra się ostatnie przed końcem świata starcie, pomiędzy Dobrem i złem. Stojąc na wzgórzu Megiddo i spoglądając na dolinę Jezreel, chciałem poczuć tę apokaliptyczną atmosferę.


Cezarea Nadmorska


kapitel i baza kamieniarka grobowiec teatr rzymski turyści kamienne siedziska rzeźba rzymska dobry pasterz kwitnąca agawa ruiny Cezarei zatopiony pałac Heroda pamiątkowa fotka hipodrom publiczne łaźnie publiczne łaźnie strefa administracyjna ruiny mozaika ulica bizantyjska łaźnie pałacowe z czasów bizantyjskich minaret mury krzyżowców brama do portu cytadela krzyżowców stare urządzenia portowe kolumna koryncka grobowiec głowa gorgony nimfeum kapitel

Nawet dzisiaj ruiny Cezarei Nadmorskiej robią imponujące wrażenie. Aby wszystko zobaczyć trzeba się trochę nachodzić, ale najwspanialszy widok roztacza się ze szczytu amfiteatru. Twórcą potęgi Cezarei był Herod Wielki, który w I w. p.n.e. założył piekne miasto, poświęcając je cesarzowi rzymskiemu Augustowi. Ciekawostką tego miejsca są także pozostałości największego hipodromu w cesarstwie rzymskim.


Masada i En Gedi


kierunek Masada wężowa ścieżka w drodze tym to jest dobrze mozolna wspinaczka wreszcie na szczycie mieszkaniec Masady pozostałości murów obronnych kolumbarium z niszami na urny zejście do cysterny cysterna na wodę Ruiny Małego Pałacu panorama z muru południowego rzymska rampa brama Bizantyjska, w głębi Pałac Zachodni Heroda mozaikowa posadzka w Pałac Zachodni wejście do kolumbarium zachodniego dawny obóz rzymski numer 6 Wiszący Pałac heroda w takim skwarze nawet miejscowi są wycieńczeni łaźnia na dolnym tarasie Pałac Heroda w całej okazałości magazyny pamiątkowa fotka, w głębi Morze Martwe komitet pożegnalny górna stacja kolejki linowej ostatni rzut oka na Masadę palmy Morze Martwe Morze Martwe Morze Martwe Morze Martwe Morze Martwe relaksująca kąpiel tutaj nie można utonąć Morze Martwe Morze Martwe rezerwat Przyrody En Gedi rodzinny wypoczynek Wadi David wodospad Davida ścieżka dla kozic Czas wracać do domu

Masada to twierdza stojącą na szczycie wzgórza, ponad 400 m nad brzegami Morza Martwego. Przyznaję, ze trochę inaczej wyobrażałem sobie to miejsce, ale rzeczywistość przerosła moje najśmielsze oczekiwania. Widok ze szczytu zapiera dech w piersiach, obojętnie w którą patrzyłoby się stronę. Zwiedzanie w słonecznym skwarze było dość wyczerpujące, więc wycieczkę zakończyłem w wodach Morza Martwego, delektując się relaksującą kąpielą.



PALESTYNA

Betlejem


ulica w Betlejem kobieta palestyńska na zakupach na zakupach ulica w Betlejem ciężkie dzieciństwo przekupki arabska dziewczynka meczet Omara rozmowa mury bazyliki Narodzenia Pańskiego dzwonnica Drzwi Pokory mozaiki posadzkowe malowana kolumna z IV w. pielgrzymi wejście do Groty Narodzenia adoracja ołtarza narodzenia srebrna gwiazda nad miejscem, gdzie urodził się Jezus grota św. Hieronima dziedziniec kościoła św. Katarzyny wejście do Groty Mlecznej miejsce schronienia Świętej Rodziny w czasie rzezi niewiniątek smutna codzienność mur separacji mural powrót ze szkoły mural murale free Palestine mural plakaty propagandowe murale mural brama wjazdowa do Izraela palestyńczycy wracający z pracy

W Betlejem narodził się Jezus Chrystus, a bazylika Narodzenia Pańskiego to od IV w. cel pielgrzymek chrześcijan z całego świata. Jednak samo miasto jest na wskroś muzułmańskie. Wystarczy przespacerować się wąskimi uliczkami wokół placu Żłóbka, aby poczuć atmosferę orientu. Zgoła odmienne wrażenie zrobił na mnie Mur Separacji pokazujący, że czasami najtrudniej dogadać się we własnym domu.


Qumran i Nabi Musa


ruiny osady esseńczyków warsztat garncarski cysterna platforma widokowa, niegdyś stajnie groty w których znaleziono zwoje wejście do groty pamiątkowa fotka meczet Nabi Musa, miejsce pochówku Mojżesza imam dziedziniec meczetu napisy nad wejściem do cenotafu Mojżesza kartusz z inskrypcją winorośl kopuły mauzoleum Mojżesza widok z krużganków cmentarz muzułmański surowy krajobraz atrakcja dla turystów

Qumran znane jest przede wszystkim jako miejsce znalezienia słynnych zwojów znad Morza Martwego. Oglądając filmy popularnonaukowe często słyszałem o tym miejscu, ale zawsze wydawało mi się, że groty są położone w jakimś niedostępnym zakątku, wysoko w górach. Tymczasem są zlokalizowane w pobliżu malowniczych ruin osady esseńczyków nad brzegami Morza Martwego, a dostęp do nich jest kwestią dwugodzinnego spaceru.


Jerycho i okolice


zabudowania dolnego miasta ze średniej epoki brązu 1650-1550 p.n.e. budynki z wczesnej epoki brązu 2700-2350 r. p.n.e. najstarsze fragmenty murów obronnych fundamenty neolitycznej wieży Pozostałości murów z różnych epok pałac z wczesnej epoki brązu 2450-2350 p.n.e. kolejka linowa panorama Jerycha przejażdżka monastyr Kuszenia górna stacja kolejki Flagi kościelne płytka ceramiczna duchowny koptyjski strzeliste ściany monastyru fronton sklepienie kopuły wnętrze świątyni skała na której stał Jezus gong pałac Hiszama z VIII w. wejście okno kompleks termalny półkolumna sala kąpielowa kolumnada detal architektoniczny fontanny

Choć na pierwszy rzut oka stanowisko archeologiczne Jerycho wygląda jak zwyczajne wzgórze, uważane jest za najstarsze miasto świata. Ludzie zamieszkują tutaj nieprzerwanie od ponad 9 000 lat, a upadające mury kananejskiego Jerycha opisano w Biblii. Jednak największe wrażenie zrobiła na mnie przejażdzka kolejką na Górę Kuszenia, gdzie z murów greckiego monastyru podziwiałem zachwycającą panoramę okolicy.








Wasze komentarze: